fabellæ nataliciæ MMVIII

[Apollonios]

de fabrica patris

tempus adventus fuit, frigidis diebus obscurisque, formis perfusi canticorum perdulcissimis insulsisque, vinum calidum redolentibus vilum sumptuosasque placentas.
omnis familia petulabat metuebatque, ab omnibus desiderabatur qui nulla parte videbatur, Titus.
iram verterat ambos in parentes domoque fugerat, neque ferebatur, per sex hebdomadas, ullum nuntium. memor eram istorum disputationum æterne repetentium, memor Titi ad patrem vociferantis se numquam fabricam capessiturum esse, numquam se fabrem fore - memorque patris etiam non susurri retorquentis se pro familia fabricam adstruxisse, se notum artificem esse nec inertes velle filios suos.
Titum inertem numquam fuisse clamavi risumque spectavi breviculum in vultu dilecto fratris. mater visu me tacere iussit. foribus tonantibus obiectis Titoque secesso, patrem audivi murmurare aliquid de esuriente reventuro, matremque maritum ob sævitiam vituperare. postea tacentes cenavimus, omnis auscultans an sonitum perciperet portæ.
dies exigebant hebdomadæque. frustra rogabantur amici, frustra quærebatur vigil qui Titum adultum esse diceret quidquid parentes metuerent; illo decisionem esse eundi aut manendi. "Titumne vidisti?" quæstio erat, matris trepidantis, diem ex die, quando schola revenirem, quam respondere numquam possem.
"quid novi?", dixit, diem ex die, pater de fabrica domum reveniens, subridens nolens volens, responditque mater, pariter subridens, "nihil". somnia vidi de fratre procul in deserta, vel in loco nemoroso, me vocante; frustra conatus sum eum assequi incepique soporem pavere.
dies domini advenit quæ dicitur, de primo hymni verbo, Rorate. dona involuta erant, curiosa erat imbuta exspectatione domus, suspensi pavore nos omnes speque. dona pro parentibus non habui; picturas creare volueram sed opere satisfactus non eram. una pictura pro fratre facta mihi placuit quæ monstrabat duos pueros in palmeto sedentes.
quarta candela accensa, mater coffeam suffudit proque me lactem. maluerim solus in camera mea pingere et fortasse aliquantulum flere sed parentes me adesse cupiverunt. pater portiones placentæ abscidit tres, cultrum apposuit pro quarta portione, hæsitavit, deposuit cultrum. cum portæ campanella sonuerit, mater "vicinus" inquit, "certe est, mutuatus est paulo farinæ et nunc refert", ergo surrexi et properavi ad portam. pallens stetit Titus apud me ponderosam deposuitque manticam. elinguis, oculos intendi in eum, qui subito flexit genu meque amplectens murmuravit: "fratercule mi, valesne? te desiderabam."
"noli manere foris, vicine" mater clamavit, "neve portam patere facias, frigidum est tempus!" adsurrexit frater, custodite vultum meum mulsit, manticam cepit cauteque intravit. muti parentes oculis magnis eum aspexerunt. timide, "salvete" inquit, "valetisne?"
breve tempore omnes tacuerunt, denique mater "Tite", clamavit colloque suo admovit eum dum pater voce rauca "Tite", repetit, "Tite, fili mi". Tito e complexu se erepto denuo silentium fuit donec interrogavi ubinam fuisset. "amicus", inquit, "me accipit: studiosus est; minusculo in habitaculo me recipit." considens apposuit voce excusante: "non illius erat propositum" deque profundis manticæ chartam eruit quam in tabula poneret nuncupans se albo civium academicorum ascripsisse. "qua in facultate?" mater rogavit paterque intente quæsivit an architectus fuerit vel agrimensor. appellatus capitis quassatione vehementer negavit, dein, flagrante cum riso, "philosophiam", inquit, "et philologiam discam", in quo pater cogitabunde eum aspexit quartamque portionem placentæ admodum crassam oblique abscidit dum mater surgit et patellam arcessit phialamque quam ubertim infudit coffea.
his diebus, parentes multa rogabant de prodigiosis illis facultatibus, explanabatque Titus multa mira quæ me excogitare facerent picturas coloribus effulgentibus, vero me ignaro quomodo contexta essent verba sua operaque mea.
vesper ante diem natalis advenit, abies ornata fulsit, et pro parentibus picturam complevi quæ demonstrabat cælum siderum scintillantium impletum versicolorium. pulcherrima erant dona omnium; Titus contulerat libros, pater autem pro mihi Titoque fecerat ferramentorum cistæ bene imbutæ quas præsentavit incertis cum verbis "haud scio an vobis utiles". cistæ vere pulchræ erant, reponendo pigmenta utilissimæ, et ferramenta fortasse quandoque ex usu fuerint, ergo cordialiter gratias egi, Titus autem patre amplecto subridente dixit: "scholarem me ferramenta habere oportet - ubi pecunia rara, debet scire minores artificii labores."
postea me sevocavit pater et "fabricam", inquit, "ergo tibi erit", nec volui mentire et negavi, patrique non iam certo et strenuo explanavi me pictorem futurum esse. mater quæ cum audisset monstravit, partim elate, pie partim picturas meas et "quid mirum", inquit, "ecce quid fecit artifex noster."

[Zythophilus]

Ne flammis, moneo, salientibus ardeat arbor,

quae uariis candens stat decorata globis.

Tunc trahea saccos tibi non fert scurra repletos,

sed uigiles, optas, ut rubra raeda ferat.

[Tiberis]

Tiberis amicis suis s.d.p.

ecce fabella natalicia, quae est de angelo quodam, qui canere noluit..*

Cum agmina caelestia super campos Betlehemenses laetantia illud „ gloria in excelsis deo et pax hominibus in terris“ cantarent, angelus quidam parvus subito desiit canere. Vicini eius, cum obmutuisse eum sentirent , primo haesitabant, deinde ipsi cantu destiterunt. Quorum silentium ,cum in plurimos diffunderetur, totum fere concentum labefactasset, nisi archangeli quidam fortius canendo obstitissent.
E quibus unus , cum invenisset, a quo hoc silentium ortum esset , parvum illum angelum interrogavit, cur canere nollet. Qui „ equidem canere volebam“, inquit, „et munere meo fungebar usque ad illud ‚gloria in excelsis deo’. Deinde autem, cum de „pace in terris“ fieret mentio, non iam canere potui. Nam in mentem mihi venit ingens eorum multitudo, qui in toto orbe terrarum militant. Qui , ubicumque sunt, nihil nisi bellum ac terrorem secum ferunt; caedem autem puerorum senumque pacem appellant. Sed et militibus absentibus cuncta plena sunt litis ac violentiae; qui aliter sentiunt, contemnuntur opprimunturque. pacem esse in terris verum non est ; qua de causa non canam, quod mihi persuasum non sit. Nam sentio multum differre inter verba a nobis cantata et veras res humanas. Quae differentia nimia mihi videtur ; eam perferre diutius non possum. »
Archangelus autem diu parvulum spectabat. Deinde annuens “ laborare videris ex eo, », inquit, « quod et caelum terris et summa imis repugnant. Ergo scito hanc repugnantiam hac nocte esse sublatam. Hic enim puerulus, qui hac nocte natus est, pacem in mundum feret. Dominus ipse hac nocte omnibus pacem suam dabit. Quam ob rem cantamus, licet homines nondum intellegant, quid illud arcanum sibi velit. Cantu quidem nostro illam repugnantiam vincere nolumus : immo carmen novum canimus. »
Angelus autem parvus exclamavit: “ si res ita se habet, libenter canere pergo.”
Maior angelus abnuit : « nobiscum non iam cantabis. », inquit, « alio enim munere fungéris. Nobiscum in caelum non reverteris ; abhinc pacem Dei huiusque pueruli ad homines feres. Dies noctesque in itinere eris ; ostia eorum pulsabis desideriumque eius in cordibus pones.
Actionibus disputationibusque eorum interesse te oportebit, et inter tot sententias minasque cogitata tua demittes. Fallacias eorum patefacies, quibus ceteri diffidant. Licet te expellant, tamen obstinate in limine sedebis. Innoxii tibi adiuvandi erunt, quorum clamorem ad nos vertere debebis. Nihil erit, quod canas, sed multa, quae lamenteris. Sic enim voluisti, qui verum pluris aestimaveris quam laudem Domini. Haec tua natura nunc tibi mandato esto !
Nunc autem proficiscere ! cantus noster te comitabitur, ne umquam obliviscaris pacem hac nocte in terras descendisse. »
Dum haec dicuntur, angelus noster paulatim crescere coepit, quod ipse quidem non sensit. Ecce iam pedem intulit campis Bethlehemensibus ; ibat cum pastoribus ad puerum in praesaepi iacentem et aperuit corda eorum, ut intellegerent, quod viderunt. Deinde autem in terras longinquas profectus est. Ex quo tempore, quamquam iterum atque iterum oppugnatus aut laesus est, munere suo fungens id curabat,ne umquam desiderium pacis iam evanesceret, sed ut cresceret hominesque impelleret ad pacem parandam.


optime valete!

* Theodisce composita a Wernero Reiser

[consus]

Non ego sum vates; verti modo verba sonora.

Thomas Vir tereti scripserat illa stilo.

***

De Vigilia Christi (cf. Thomas Mann: Buddenbrooks, p. VIII, c. VIII)

Oecus totus odore ramorum abietis adustorum perflatus infinitaque flammularum multitudine illustratus igneo lucis fulgore explebatur, et augeri videbatur spatiosi oeci claritas colore caeruleo tapeti candidis deorum distincti imaginibus. Flammulae cereorum, quibus cumulata ingens erat abies, quae seorsum inter fenestras aulaeis velatas rubidis erecta et bratteolis argenteis, magnis liliis niveis, angelo corusco in cacumine illigato statuisque praesepis in radice dispositis decorata lacunar paene contingebat, per lucem undique resplendentem tamquam stellae scintillabant remotae; in mensa enim manteli candido cooperta donisque constrata, quae longe lateque a fenestris ad fores prope extendebatur, minorum continuabatur series arborum dulceolis obsitarum eodemque parvorum cereorum candore radiantium. Lucebant lucernae gasales e parietibus eminentes candebantque quattuor oeci angulis cerei crassi in candelabra impositi auro illita. Res maiores, dona, quae mensa non capiebat, inter se coniuncta in solo erant deposita. Mensae minores pariter mantelibus puris contectae, donis onustae arbusculisque illuminatis exornatae ab utraque utriusque liminis parte collocatae erant, quibus famuli quoque vernaeque pauperes donarentur.

[consus]

Equidem spero, amici carissimi, et ab aliis sodalibus fabellas natalicias ad nos missum iri. Iuvat enim legere... Agedum!

[Pyrrha]

In animo quidem habeo, optime Conse, fabellam quandam vertere, quam autem non in manibus habebo ante quam ad ferias domum revertero. Patientia ergo te cingito!

[Sokrates Palaios]

Ecce una altera - mea quidem opinione non ignota - fabella natalicia:

2:1
factum est autem in diebus illis exiit edictum a Caesare Augusto ut describeretur universus orbis
2:2
haec descriptio prima facta est praeside Syriae Cyrino
2:3
et ibant omnes ut profiterentur singuli in suam civitatem
2:4
ascendit autem et Ioseph a Galilaea de civitate Nazareth in Iudaeam civitatem David quae vocatur Bethleem eo quod esset de domo et familia David
2:5
ut profiteretur cum Maria desponsata sibi uxore praegnate
2:6
factum est autem cum essent ibi impleti sunt dies ut pareret
2:7
et peperit filium suum primogenitum et pannis eum involvit et reclinavit eum in praesepio quia non erat eis locus in diversorio
2:8
et pastores erant in regione eadem vigilantes et custodientes vigilias noctis supra gregem suum
2:9
et ecce angelus Domini stetit iuxta illos et claritas Dei circumfulsit illos et timuerunt timore magno
2:10
et dixit illis angelus nolite timere ecce enim evangelizo vobis gaudium magnum quod erit omni populo
2:11
quia natus est vobis hodie salvator qui est Christus Dominus in civitate David
2:12
et hoc vobis signum invenietis infantem pannis involutum et positum in praesepio
2:13
et subito facta est cum angelo multitudo militiae caelestis laudantium Deum et dicentium
2:14
gloria in altissimis Deo et in terra pax in hominibus bonae voluntatis
2:15
et factum est ut discesserunt ab eis angeli in caelum pastores loquebantur ad invicem transeamus usque Bethleem et videamus hoc verbum quod factum est quod fecit Dominus et ostendit nobis
2:16
et venerunt festinantes et invenerunt Mariam et Ioseph et infantem positum in praesepio
2:17
videntes autem cognoverunt de verbo quod dictum erat illis de puero hoc
2:18
et omnes qui audierunt mirati sunt et de his quae dicta erant a pastoribus ad ipsos
2:19
Maria autem conservabat omnia verba haec conferens in corde suo
2:20
et reversi sunt pastores glorificantes et laudantes Deum in omnibus quae audierant et viderant sicut dictum est ad illos.

Ut vos omnes laeti dies festos futuros agatis!

[Pyrrha]

Pyrrha sodalibus sal.
Denique promissum solvo fabellam nataliciam, quam ipsa puellula undecim annorum composui, hic Latine versam vobis praebens.

Narrat Abies:
Factum est ante hunc unum annum. Fui tunc parvula abietula. Ah, quam iucunda fuit vita! Animalia, homines necnon ceterae arbores universi mecum ludebant. Dein advenit autumnus, magnae celsaeque quercus folia amiserunt. Annus ad finem vertebatur. Ad hoc quid fuit? Audivi impulsus quosdam, dein fragorem tamquam silva corrueret. Dein advenerunt homines per silvam, quorum unus tenebat ramum capite ferreo praeditum, quo impellebat carissimo meo amico. Repentino fragor ille, cum amicus cecidit. Duo hominum eum deportaverunt tertio mihi impulsante. Denique cecidi et ego delataque sum. Spiritum amisi.
Dein autem inveni amicum meum inter plurimas abietes, frequentissima turma hominum circumdati. Quorum unus me indicavit. In rete artius coercita sum et dein in cistam quandam posita, quales homines autocineta solent appellare. Bombiebat, dum per alium illum mundum ferimur. Dein me portaverunt homines intra magnum acervum lapidum - quem ipsi appellaverunt domum - coercueruntque in parvam quandam supellectilem. Aliquantulum doluit. At dein quae secuta sunt, fuerunt pulcherrima. Globulis vitreis me ornaverunt et parvulis pendulis ligneis, candelis quoque et magna stella. Dein autem accenderunt candelas, et timui ne comburerer. Nihil autem huiusmodi factum est. Magni homines tetigerunt cistam quandam nigram, e qua provenerunt modi musicales, ad quam pulcherrimi cantitabant comedentes parvos rotundos cibulos dulces ab ipsis crustula appellatos.
Postridie eius diei fascicula subter me posuerunt. Dein eadem facta sunt ac pridie, parvis hominibus fascicula sub me detrahentibus aperientibus. Pulcherrimus fuit vesper!
At die insequenti omnibus ornamentis homines me despoliaverunt portaveruntque - ad amicum meum! Narravi quae vidi et ille eadem ipsissima vidit! Dein appropinquavit magna res caerulea, similis quodammodo autocineto. Dixit amicus: "Illum credo esse currum onerarium." Cui impositi et delati sumus. Nos deposuerunt et igni tradiderunt. Immenso terrore capta sum! Illa omnia horrenda fuit. At hodie ego cinis, humo permixta, in silva iaceo et super me crescit pulcherrima parvula abietula.

Valete!

[Zythophilus]

Stat decorata globis et sertis arbor et auro.

Sub ramis posuit sedula dona manus.

Quid redolens multum iacet - ecce - sub arbore uinum?

Cur tua membra, senex, frons abiegna tegit?

[consus]

Heu! Fabellarum numerus me percutit ingens.

Nec tamen occumbo: tot mihi verba placent.

*******************************************************
Ex animo amicis meis pariter omnibus quam iucundissimos exopto dies festos.

[Zythophilus]

Gratia nata hodie est, hac natus nocte redemptor,

progenies mediis sordibus orta Dei.

Quem nunc dura premunt praesepis ligna tenellum,

occident hominem tristia ligna crucis.

Qui nunc in stabulis dormit squalentibus infans,

is mortem superans rexque Deusque reget.

Vt diem Christi natalem feliciter agatis, qui huic foro interesse soletis, et anno, qui sequetur, pace rebusque secundis fruamini, opto.

[Tiberis]

omnibus amicis placidum vesperum sanctum exopto ! utinam omnia optata vestra eveniant!

Tiberis

[Apollonios]

lætificum sit omnibus amicis festum natus salvatoris. utinam mox reveniat.

[Zythophilus]

Perfide grex, Stephanum mittendo saxa necasti.

Testatur moriens ille cruore fidem.

Primus per lapides est factus in ordine testis

et series Stephanum longa secuta pium.

[Zythophilus]

Dona tulisse magos legimus regalia ductos,

nam monstrarat eis stella sequenda uiam.

Nos quoque curramus stellamque sequamur eandem,

ad se cum Dominus nos uocet ipse Deus.