von consus » Sa 3. Okt 2009, 11:54
Zur Frage des auslautenden M*:
Quint. inst. 9, 4, 40:
Atqui eadem illa littera [sc. M], quotiens ultima est et vocalem verbi sequentis ita contingit, ut in eam transire possit, etiam si scribitur, tamen parum exprimitur, ut 'multum ille' et 'quantum erat', adeo ut paene cuiusdam novae litterae sonum reddat. Neque enim eximitur, set obscuratur et tantum in hoc aliqua inter duas vocales velut nota est, ne ipsae coeant.
Velius Longus (G.L. VII, S. 78, 19ff.):
Cum dico 'etiam nunc', quamquam per M scribam, nescio quomodo tamen exprimere non possum.
Priscianus (G.L. II, S. 29, 15f.):
M obscurum in extremitate dictionum sonat, ut 'templum', apertum in principio, ut 'magnus', mediocre in mediis, ut 'umbra'.
Interessant eine Notiz bei Velius Longus (G.L. VII, S. 80, 17ff.):
Nonnulli circa synaliphas quoque observandam talem scriptionem existimaverunt, sicut Verrius Flaccus, ut, ubicumque prima vox M littera finiretur, sequens a vocali inciperet, M non tota, sed pars illius prior tantum scriberetur, ut appareret exprimi non debere.
Damit fällt Licht auf zwei Quintilianstellen:
inst. 1, 7, 23:
non Cato Censorius 'dicam' et 'faciam' 'dicae' et 'faciae' scripsit eundemque in ceteris, quae similiter cadunt, modum tenuit? Quod … ex veteribus eius libris manifestum est …
inst. 9, 4, 39:
illa Censorii Catonis 'dicae' 'faciae'que, M littera in E mollita.
Es hat also auch Cato wie Verrius Flaccus ein besonderes Zeichen für das auslautende M verwendet, und zwar ein um 90° gedrehtes M, also Σ, das dann leicht als E gedeutet werden konnte: DICAM > DICAΣ > DICAE usw.
Anm.
RHH erwähnt die Synaloiphe (M vor anlautendem Vokal) im § 270 (2).
_____________________________________________________________________________
* Zum Folgenden vgl. Max Niedermann, Historische Lautlehre des Lateinischen, Heidelberg 1953, S. 110-112.